ڪتاب خواب مرندا ناهن نور راهوجو
ڊاڪٽر شاهمراد چانڊيو
ترقي پسند سوچ رکندڙ، سماجي ڪارڪن، تعليم دوست انسان، اورچ سياسي ورڪر، اڳوڻ ۽ ليکڪ سائين نور نبي راهوجي صاحب جي ڪهاڻين جو مجموعو ”خواب مرندا ناهن“ اميد ۽ اتساه سان ڀريل 19 ڪهاڻين تي مشتمل آهي. هن ڪتاب جي شروعات ۾ ئي ليکڪ جيئن ته پنهنجي ڪهاڻين کي سياسي پس منطر هجڻ ۽ سياسي ڪارڪن لاءِ لکڻ جي ڳالهه ڪئي آهي، ائين ئي سموريون ڪهاڻيون رهنمائن جي ڌوڪن ۽ ڪارڪنن جي اٿاه قربانين جو ثبوت آهن، ته وري ڌرتي ڌڻين جي ڏک، پيڙا ۽ مسئلن جي انبار سميت ثقافتي، سماجي روين، ريتن رسمن، محبتن ۽ هڪٻئي لاءِ ايثار ۽ مدد جو اعليٰ نمونو به آهن. مجموعي طور ائين چئجي ته هي ڪهاڻيون سموري سياسي پس منظر ۾ وڏيرپ، سڳورپ، رهزنن ۽ رهبرن جي ڦرڻ ۽ لٽڻ جي تلخ حقيقتن سان ڀرپور آهن، اتي نئين اميد جو ڏيئو به روشن ڪرين ٿيون ۽ علم جي روشن راه تي هلي سمورن مسئلن جو حل ٻڌائين ٿيون. ائين چئجي ته ليکڪ پنهنجي ذاتي تجربي جي آڌار تي سچن ڪردارن کي سامهون رکي پنهنجي تخليقي قوت کي استعمال ڪندي سمورا سياسي، سماجي مسئلا وڏي دانائي سان ڪهاڻين جي صورت ۾ اسان آڏو رکيا آهن ته غلط نه ٿيندو. ڪنهن به سياسي ڪارڪن طرفان پنهنجي عملي تجربي کي ڪهاڻين جي صورت ۾ آڻڻ جو شايد هي پهريون تجربو هجي. نور راهوجو صاحب جون ڪهاڻيون هڪ مقصد تحت لکيل لڳن ٿيون ته ڪهڙي به ڏکين حالتن ۾ حوصلو نه هارجي، رهبرن جي ڌوڪن کي بهانو بڻائي پنهنجي ذميواري کان پري نه ٿجي، مايوس نه ٿجي ۽ علم جي راه کي اپنائجي. جيئن هن ڪتاب جي پهرين ڪهاڻي واه چيف واه سنڌ جي سياست ۾ مورثي سياست کي موضوع بڻائي ٿي، جنهن ۾ سچن ڪارڪنن کي غدار ثابت ڪري رستي مان هٽايو وڃي ٿو پر سچو ڪارڪن مايوس ٿي وڃڻ بدران نيئن سر اهڙن دوستن کي گڏ ڪري نيئن سنگت ٺاهڻ چاهي ٿو، جيئن ڪهاڻي واه چيف واه ۾ هڪ ڪردار منٺار ٿڌو ساه ڀري چئي ٿو ته ” ڪڻي ڪڻي کي ڪٺو ڪريو، گڏيل قيادت ۽ گڏيل سوچ ويچار سان اڳتي وڌو. اختلافن هوندي گڏ رهڻ ۽ هلڻ سکو. دشمن ۽ دوست ۾ فرق ڪريو، ڪارڪنن کي يتيم ۽ لاوارث بڻائي عوام دشمن قوتن اڳيان اڪيلو نه اڇلايو، ماڻهن تي مهل تي هڏڏوکي ۽ ڀرجلا ٿيو. ساڻن گڏ جيئڻ ۽ مرڻ جو سوچيو، ارتقا ۽ انقلاب ۾ واضع ۽ چٽو فرق ڪريو. علم ڀرايو، سمجهه وڌايو.“ هنن ڪهاڻين ۾ انهن اديبن کي سندن ئي لکيل ڪردارن کي سامهون آڻي آئينو ڏيکاريو ويو آهي، جيڪي پنهنجي قول ۽ فعل ۾ فرق رکن ٿا. جيئن ڪهاڻي سنڌو جو سوال ۾ هڪ ڪردار ليکڪ کان سوال ڪري ٿو ته ” آءُ جيڪا امر ۽ لازوال هيس، مومل، سسئي، سهڻي، ماروي ۽ ٻين اهڙين سورمين جي سٿ جي راڻي هيس، سا اڄ تنهنجي ڪانئرپڻي ۽ ديش دروهي ڪردار جي ڪري ڪنڌ جهڪايو بيٺي آهيان ۽ پنهنجي ئي نگاهن سان نظرون ملائڻ جو تاب نٿي ڀانيان. ڪو تخليقڪار ڊپ ۽ لالچ جي ڌٻڻ ۾ ايترو به ڪري سگھي ٿو. اهو آءُ سوچي به نه ٿي سگھيس!. اهڙي طرح ڪهاڻي سياسي مجاور ۾ ليکڪ منصف مزاجي سان نقاد بڻجي ڪنهن به رک رکاءَ ڪرڻ بجاءِ سياسي مرشدن توڙي ادبي مجاورن جي اصليت کي سامهون آندوآهي. ڪهاڻي ديش دروهي يونيورسٽين مان گھر پهتل لاش جو درد محسوس ڪرائي ٿي ته ڪهاڻي ”اهڙو ڏينهن به ايندو“ ٽارچر سيلن ۾ موجود بيگناهن جي دردن جي ڪٿا آهي. هن ڪتاب جي نالي واري ڪهاڻي خواب مرندا ناهن! مجموعي طرح هڪ اتساهڪ ڪهاڻي آهي جنهن ۾ لائبريري کي علم جي لاٽ بڻايو ويو آهي، جنهن ۾ خوابن جي اردگرد ڪهاڻي ڦري ٿي. عام طور رواجي انسان ائين سمجهندا آهيو ته خواب مرندا آهن، ٽٽندا، ڀرندا، رسندا آهن پر هن ڪهاڻي ۾ سمجهايل آهي ته خواب مرندا نه آهن پر خواب منتقل ٿيندا آهن. ليکڪ هي جملو لکي تاريخ جي سمورن گم ٿي ويل سمورن هيروز جو مان مٿانهون ڪيو آهي جن پنهنجي زندگي انسانيت جي ڀلي لاءِ ڪتب آڻي ڇڏي ۽ ظاهري طرح ڪامياب نه ٿيا پر هي جملو انهن جي آدرشن کي ايندڙ نسل جي سامهو صاف ۽ چٽو ڪري ڇڏي ٿو، ۽ هر ايندڙ نسل کي سندن آدرش منتقل ڪري ٿو. هي جملو سچ ته هن سڄي مجموعي توڙي ليکڪ جي سموري تخليق جي جان آهي. ڪهاڻي هو سڪنيس هڪ ايماندار ۽ وطن دوست آفيسر جي آهي، ڪهاڻي پرهجوم اڪيلائي ۾ ليکڪ پنهنجي اڪيلائي کي به طاقت بڻائي ٿو۽ زماني جي بي وفائن ۽ ڌيڪن کي پاسيرو رکي پنهنجي پڙهيل ڪتابن ۽ ڏٺل آرٽ موويز مان اتساه وٺي کين پنهنجو دوست سمجهي ٿو ۽ اڪيلائي کي ڪارائتو ڪرڻ لاءِ يادگيرين کي ڊائري ۾ لکڻ ويهي ٿو.ڪهاڻي جوائننگ ڪرپٽ تعليم کاتي کي وائکو ڪري ٿي، جيئن ڪهاڻي ۾ لکيل آهي ته قابليت بجاءِ رشوت ڏيڻ تي نوڪري ملي ٿي، پر ڳالهه اتي ختم نٿي ٿئي، جوائننگ ۾ به ڪافي رڪاوٽون هجن ٿيون جيڪي به ڪم نه ڪرڻ ۽ پگھار مان حصو پتي ڏيڻ جي واعدي سان ئي ملي ٿي. جئين ڪلرڪ نيئن ڀرتي ٿي آيل استاد کي چئي ٿو ته ”استاد سائين ڳالهه چٽي پيئ آ. جيڪڏهن توهان ماهوار جوائننگ ڪندا ته توهان کي هر مهيني اچڻو پوندو، پگھار کڻڻ لاءِ، ان جو معاوضو هوندو ٻه هزار روپيه ، ٽه ماهي جوائننگ جو مطلب ته هر ٽئي مهيني ديدار ڪرائڻ لاءِ حاضر ٿيڻو پوندو. ساڳيءَ طرح ڇهه ماهي ۽ سالياني حاضري لڳندي! رهيو سوال پگھار جو، سا ڏه سيڪڙو ڪٽوٽيءَ سان توهان کي گھر ويٺي ملي ويندي!“ پر ان ڳالهين باوجود به جڏهن نوجوان استاد چاهي ٿو ته هو ريگيلور اچي پڙهائڻ چاهي ٿو ته کيس ڊيڃاريو وڃي ٿو ته معطل توڙي نوڪري مان فارغ ڪيل ۽ پگھار لاءِ ترسندڙ استاد توهان جهڙا ريگيولر ئي هوندا آهن، جيڪي حڪمرانن ۽ ڪرپٽ بيروڪريٽس جي مروج ڪيل نظام جي اڳيان ڍال ٿي بيهندا آهن. اهڙي طرح ڪتاب ۾ موجود ٻيون ڪهاڻيون نيٺ بهار ايندو، زندگي ڏانهن موٽ، فيصلو به جهان خان جو، ، اتفاق، پڇتاءُ ۽ عيد مبارڪ به ڪافي دلچسپ ۽ حقيقتنگاري سان ڀرپور آهن. ڪتاب جي ڪجهه ڪهاڻيون جن ۾ رک ڏاڙهيءَ تي هٿ ، ڪوئي آهي ۽ ، فاضل جو رستو ڪهاڻيون ڪنهن خاص حالت يا واقعي جي ڪري نه پري طع ٿيل سوچ سان لکيو ويون آهن جن ۾ ڪهاڻي جو پلاٽ ڪافي ڪمزور نظر اچي ٿو، جيئن ڪهاڻي فاضل جو رستو سياسي تبصرو يا بحث لڳي ٿو پر ان ڪهاڻي ۾ جنهن بهادري ۽ همت سان سواءِ ڪنهن لحاظ جي سچ چيو ويو سو به بي مثال آهي، ڪهاڻي رک ڏاڙهيءَ تي هٿ اچانڪ ڳوٺاڻي سان ملاقات ۽ کيس انقلاب دوست ڪم ڪرڻ تي آماده ڪرڻ غير يقيني لڳي ٿو، اهڙيءَ طرح ڪهاڻي ڪوئي آهي ۾ اسلام آباد مزدوري ڪرڻ لاءِ ويل سياسي ڪارڪن کي دامن ڪوه جي مقام تي اچانڪ پراڻي سياسي ڪارڪن جي پٽ سان ملاقات ۽ پوءِ سموري سنڌ جي صورتحال ۽ رهنمائن جي ڪيل غدارين جو ذڪر به ڪهاڻي جي لاءِ ماحول ته نٿو جڙي پر ڳالهيون سڀ معنيٰ خيز ضرور آهن. ائين چئجي ته اڪثر ڪهاڻِين جو مقصد ساڳو آهي ته غلط نه ٿيندو انڪري ڪجهه ورجاءُ هجڻ ۽ سياسي ڊائلاگن جو ڊگھو ۽ گھڻي هجڻ جو تاثر ملي ٿو. پر مجموعي طور واقعن کي بيان ڪرڻ، منظر ڪشي ڪرڻ، لفظن جي وهڪري ۽ پهاڪن ، لوڪ ڏاهپ جي چوڻين ۽ اتساه سان پرپور جملن هن ڪهاڻين جي مجموعي ۾ محسوس ڪرڻ ، سمجهڻ لاءِ گھڻو ڪجهه آهي، انڪري لڳي ٿو ته نئين طرز انداز سان لکيل هي ڪهاڻيون ادبي دنيا ۾ پاڻ مڃائينديون ۽ گڏوگڏ ڪيترن ئي گھر ويٺل ترقي پسند فڪر جي تجربيڪار ڪارڪنن کي لکڻ لاءِ مجبور ڪنديون ۽ نوجوان نسل کي گھمراه ٿيڻ کان بچڻ ۽ نئون دڳ ڏيڻ لاءِ پنهنجي ذميواري قبول ڪرڻ تي اتساهينديون.
آءٌ هڪ بيمثال، همٿ ڀرئي ، مثبت سوچ جي مالڪ، ڪڏهن نه ٿڪجندڙ ۽ نوجوانن جي لاءِ ڏيئي جي لاٽ جهڙي انسان سائين نور راهوجو صاحب کي سندس هن شاندار تخليقي ڪتاب تي مبارڪ باد ڏيا ٿو . هي ڪتاب ڪنول پبليڪيشن طرفان ڇپبرايو ويو آهي، جنهن جي قيمت 300 روپيه آهي ۽ ڪتاب 206 صفحن تي مشتمل آهي.
No comments:
Post a Comment